De kosten van de gezondheidszorg rijzen de pan uit. En als we niks doen, zal deze stijging de komende jaren explosief toenemen. De politiek grijpt terug op systeemwijzigingen, die tot op heden hebben bewezen dit probleem niet echt op te lossen. Gedragsverandering los je niet op met dit soort wijzigingen en meer regels heb ik geleerd. Als je grenzen stelt en mensen aanspreekt op hun gedrag en dit financieel bestraft of beloond, zijn er wel flinke besparingen te realiseren. Ook in de zorg.

Financieringssysteem is niet het issue
Tot de jaren negentig was er in de gezondheidszorg sprake van inputfinancieing. De financiering werd bepaald door een vooraf afgesproken productie met de zorgverzekeraars. Afwijking hiervan werd achteraf in principe niet vergoed. De centrale sturing vond plaats vanuit de overheid. Bij een centrale sturing kan alleen ingegrepen worden met meer regelgeving. Dat werkte niet. In de jaren negentig werd daarom het roer omgegooid. In ziekenhuizen kwamen de Diagnose BehandelCombinaties (DBC’s) en voor de AWBZ instellingen werden ZorgZwaartePakketten (ZZP’s) ingevoerd. En sinds een paar jaar is de WMO daaraan toegevoegd. Met het systeem van zogeheten marktwerking gaat de zorgprijs weliswaar omlaag, maar daar tegenover staat dat de hoeveelheid ziekenhuiszorg toeneemt en de AWBZ zorg verder verschraalt. Dit werkt dus ook niet. Wat werkt dan wel? Ik noem er een aantal.

• Alle specialisten in loondienst
  In de eerste plaats door alle specialisten in loondienst te laten werken. Binnen de huidige financieringssytematiek van DBC’s is hun honorarium gebaseerd op het aantal behandelingen en verrichtingen. In een loondienst situatie neem je deze financiële prikkel weg en kan de doelmatigheid in de zorg worden bevorderd. Zo wordt minder overbodige zorg geleverd en kan er op de kosten van de specialisten, die nu een honorarium verdienen oplopend tot € 450.000 per jaar, aanzienlijk worden bespaard.
• Hanteer Balkenende norm
  Wat ook werkt is de hoge salarissen en regelingen voor bestuurders aan banden te leggen. Veel bestuursleden in de zorg krijgen een salaris dat ruim ligt boven de Balkenende norm van € 193.000. Het kan zelfs oplopen tot 30% boven deze norm bij meer complexe zorgorganisaties. Ook bestaan er in de zorg dure afkoopregelingen, waarbij het soms gaat om een gouden handdruk van enkele tonnen. Door hieraan grenzen te stellen, kunnen de zorgkosten flink worden gedrukt.
• Investeer in preventie
  Door preventie kan nog veel meer besparing worden gerealiseerd. De gezondheidszorg wordt nu gekenmerkt door: “Dweilen met de kraan open” in het grenzeloze tijdperk van “We willen meer en we kunnen meer”. Weinig aandacht is er voor de vraag hoe we er voor zorgen dat van zorg minder gebruik wordt gemaakt. Met meer investering in preventie kunnen veel zorgkosten achteraf worden voorkomen. Dat is niet populair, omdat preventieve investeringen pas vele jaren later besparingen opleveren, maar het is wel de weg om de zorgkosten drastisch omlaag te krijgen.
• Versterk de eerste lijn
  Dit geldt ook als we de eerstelijn (met name de huisarts) versterken. Dit betekent dat de zorgvraag niet bij de veel duurdere tweede lijn (zoals fysiotherapie, psychologische hulp, specialistische zorg) en derde lijn (b.v. academische ziekenhuizen) terechtkomt. De eerste lijn is de poortwachter en bepaalt in hoeverre mensen meer zorg in de tweede en derde lijn krijgen. Snijd hierin dus niet, maar geef ze meer budget ten koste van de duurdere zorg. Misschien moeten zij zelfs een soort premie budget krijgen als blijkt dat zij minder mensen heeft doorstuurd naar de tweede of derde lijn.
• Bestraf en beloon de leefstijl
  Zoals we allemaal weten, is er een verband tussen leefstijl (roken, drinken, overgewicht) en gezondheidsklachten. Tot nu toe wordt een dergelijke leefstijl niet bestraft en andersom een gezonde leefstijl niet beloond. Door dit te verdisconteren in een premiedifferentiatie worden mensen gestimuleerd gezonder te leven. Dit kan nog extra kracht worden bijgezet door de ongezonde producten veel duurder te maken via een accijnsheffing. Zou u nog elke week een “patatje met” nemen als het € 20 kost?
• Premie op basis van zorgconsumptie
  Nu betaalt iedereen een gelijk eigen risico ongeacht hoeveel zorg wordt gevraagd. Dat remt de zorgvraag niet. Wel door de premie meer aan de zorgconsumptie te koppelen. Bijvoorbeeld door een bepaald percentage van iedere behandeling (met een maximum plafond) te laten betalen zodat de patiënt zich meer bewust wordt van de zorgkosten. Hierbij is het solidair om een uitzondering te maken bij een aangeboren of chronische ziekte of beperking.

Als we de zorgkosten meer aan banden willen leggen, zal een wijziging (op wijziging) in het financieringssysteem geen soelaas bieden. Een structuurwijziging door meer of minder marktwerking is niet het belangrijkste issue, maar een wijziging in onze mindset en ons gedrag. Wij zullen ons meer bewust moeten worden dat niet alles grenzeloos is, niet qua beloning en niet qua betaling van alle zorgkosten zonder de leefstijl en het zorgconsumptiepatroon daarbij te betrekken. Preventie en een versterking van de eerste lijn kunnen hiertoe een belangrijke bijdrage leveren om zo de zorgkosten (op termijn) omlaag te krijgen.

Vindt u deze blog leuk, interessant of waardevol? Deel het dan met uw volgers via één van onderstaande buttons!