Op 15 februari 2015 zond het programma Tegenlicht de documentaire “Het einde van de manager” uit. Een veelbekeken programma natuurlijk, dat gretig werd gedeeld. Want menig medewerker wil geen manager. Je kunt toch je eigen werk wel bepalen? Weg met de manager dus? Nee, natuurlijk. Wat een onzin! Want ook bij zelfsturing hebben we managers nodig.

Zelfsturing geen hype
Zelfsturing is geen hype meer. In het programma Tegenlicht komen enkele voorbeelden van organisaties aan bod, waarbij de manager nagenoeg overbodig is geworden en zelfsturing de ruimte wordt geboden. Bij bouwbedrijf Kesselaar & Zn. in Alkmaar regelen de medewerkers het meeste werk zelf. Het bedrijf maakt in tegenstelling tot veel andere bouwbedrijven winst, werkt goedkoper en levert op tijd op. Ook de bij de Belgische Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid in Brussel, te vergelijken met ons Ministerie van Sociale Zaken, bepalen de 1.100 werknemers veelal zelf wanneer ze werken en hoe ze dat doen. Voor wie de uitzending van Tegenlicht gemist heeft, klik op de afbeelding.

Klik op de afbeelding voor het bekijken van het programma Tegenlicht "Het einde van de manager"

Manager niet meer nodig?
De voorbeelden uit het programma Tegenlicht laten zien dat we we ons bevinden in een tijd van transformatie. We zien steeds meer organisaties die tenderen naar meer horizontaal organiseren. Is de manager dan straks helemaal uit de tijd, zoals het programma suggereert? Ik denk het niet. Managers zullen nog steeds nodig blijven. Niet iedereen ziet zelfsturing zitten of wil managementtaken oppakken. Want wie lost een conflict tussen meerdere medewerkers op? Of wie spreekt de medewerker aan bij slecht functioneren? En wie plant en overlegt met andere organisatie onderdelen? En wie vertegenwoordigt de organisatie naar buiten en netwerkt met andere organisaties? Juist, de manager. Managen blijft nodig, ook bij zelfsturing.

Andere rol
Ik verwacht dat managers bij zelfsturing een andere rol krijgen. Zij staan niet meer aan de top van de organisatie, maar zijn meer het spin in het web. Span of control maakt plaats voor span of support. De manager zal zich bij zelfsturing moeten ontwikkelen als netwerkleider, die vaardigheden kent als samenwerken, ontwikkelen en coachen van anderen en opbouwen en onderhouden van relaties. Daartoe zal de manager een andere stijl van leidinggeven moeten laten zien, zoals dienen, faciliteren, inspireren en vooral loslaten.

Meer onzichtbaar worden
Toch zie ik dat veel managers het moeilijk hebben om deze nieuwe rol aan te nemen. Vaak hebben managers de neiging om te veel zelf te willen doen, zodat zij de regie en de controle houden. Ook voelen zij zich voor alles en iedereen verantwoordelijk. Sommigen staan zelfs graag op de voorgrond. Deze eigenschappen, die veel managers eigen zijn, passen niet bij zelfsturing. Te veel controle gaat ten koste van de creativiteit en motivatie van medewerkers, waardoor de prestatie van het team zal achterblijven. Het accent moet liggen op het begeleiden van het team naar goede prestaties. Primair zijn de medewerkers verantwoordelijk en niet jij. Bij calamiteiten grijp je alleen in, maar als het team goed presteert, sta je meer op de achtergrond. Dan kan je bij wijze van spreken gaan vissen, zoals de aannemer bij bouwbedrijf Kesselaar & Zn te Alkmaar zei in het programma Tegenlicht. De moderne manager is een onzichtbare leider.

Dus
Dus de manager hoeft niet weg, maar krijgt een andere rol. Een rol die meer past bij zelfsturing. Dat het einde van de manager nadert, is een mooie trigger van het programma Tegenlicht, maar ook een utopie en natuurlijk onzin. Managers zullen altijd nodig zijn.

Vind je deze blog leuk, waardevol of interessant, deel het dan met jouw netwerk via de buttons!